Quota Manifest

30 september 2009

Het aantal vrouwen in bestuursfuncties in Nederland blijft veel te laag. Zonder een ingrijpende maatregel komt daar geen verandering in. Met een quota van 40% (uiterlijk te bereiken in 2014) voor commissariaats- en toezichtsfuncties zal een groter deel van de beschikbare topvrouwen effectief gaan bijdragen aan de verbetering van het functioneren en de resultaten van ondernemingen en andere organisaties.

Het percentage vrouwen op topposities komt in Nederland al zeker tien jaar niet of nauwelijks boven de 6% uit. Verklaringen, handvesten, codes, taskforces, ambassadeursnetwerken en allerlei bewustwordingstrajecten hebben daar geen substantiële of duurzame verandering in gebracht. De meest optimistische schattingen geven aan dat het percentage vrouwen aan de top zal stijgen naar hooguit 12% in het jaar 2035 . Zonder een ingrijpende maatregel blijft de inbreng van vrouwen aan de top derhalve ook in de volgende generaties marginaal.

Het wachten is voorbij 

Wij hebben vele jaren (met optimisme, veel inzet en zelfreflectie) de tijd genomen, geduld getoond en vertrouwen gehad in het gezonde verstand van organisaties. Wij hebben de opvatting onderschreven dat diversiteit rust op democratische principes en ontdaan moet zijn van elke vorm van discriminatie en dwang. Wij hoopten dat organisaties wat betreft diversiteit hun verantwoordelijkheden zouden nemen. We dachten dat tijd en geduld nodig waren om benoemings- en promotieprocedures te veranderen. We verwachtten dat het met de diversiteit en met het aantal vrouwen op topposities wel goed zou komen.

Tijd en geduld echter zijn als veranderingsbegrippen gedateerd. Tijd en geduld zijn op. De verwachtingen die we hadden zijn niet uitgekomen. Organisaties die commitments zijn aangegaan om meer vrouwen in de top te benoemen, zijn deze (grotendeels) niet nagekomen.

Wij willen leven en werken in een samenleving waarin vrouwen en mannen gelijkwaardig zijn en worden gewaardeerd om hun eigen kwaliteiten, zienswijzen en gedragingen. We willen dat de feminiene kwaliteiten naast en in combinatie met masculiene kwaliteiten alle ruimte krijgen.

We weten dat diversiteit een bewezen succesfactor is. We weten dat gemengde teams van vrouwen en mannen – juist door de verschillen in leiderschapsstijl, invalshoeken en aanpak – de beste resultaten opleveren. We weten dat feminiene kwaliteiten zoals verbindingen maken, intuïtie en sensitiviteit organisaties sterker maken en ook transparanter. We weten dat meer vrouwen in topfuncties de bestaande afremmende eenzijdigheid zullen doorbreken. Meer vrouwen op topposities vormen ook rolmodellen om de volgende generatie vrouwen te bewegen tot meer arbeidsparticipatie.

Wat wij vragen is mogelijk. In Noorwegen bestaat al enkele jaren een wettelijke quota van 40%. Dat is in drie jaar tijd bereikt en bedraagt inmiddels 45%. Alom wordt aangegeven dat deze quota organisaties en Noorwegen als geheel ten goede is gekomen.

Om de vruchten van gender diversity te plukken is een kritische massa van vrouwen aan de top noodzakelijk. Wij zijn ervan overtuigd dat als vrouwen en mannen in een verhouding van ten minste 40-60% in topfuncties zitten, vrouwelijke en mannelijke kwaliteiten beter worden benut. Het functioneren en de resultaten van organisaties zullen op hogere niveaus uitkomen dan nu het geval is. De samenleving als geheel zal door deze broodnodige stimulering van de vrouwen-participatie sterker, rechtvaardiger en evenwichtiger worden.

Daarom willen wij een wettelijk vastgestelde quota waardoor in maximaal vijf jaar tijd (uiterlijk in 2014) vrouwen 40% van de commissariaten en toezichtsfuncties vervullen. Deze regelgeving moet gelden voor alle beursgenoteerde bedrijven, alle overheidsinstellingen en alle publieke en semi-publieke organisaties.

Invoering van de quota zal vrouwen meer zichtbaar maken. Hun plaats in toezichthoudende functies wordt meer vanzelfsprekend en gaandeweg krijgt het benoemingenbeleid voor posities in directies en raden van bestuur ook meer evenwicht.

Vrouwen zijn niet het probleem, ze zijn voor een belangrijk deel de oplossing

Met dit Quota-Manifest willen wij ook definitief een streep halen door de foutieve en blokkerende opvattingen als:

• ‘Vrouwen hebben geen ambitie’
  Gelijk niet alle mannen topambities hebben, hebben ook niet alle vrouwen de ambitie om de corporate ladders te beklimmen. Toch zijn er momenteel in Nederland meer dan 6.000 vrouwen die de ambities wel hebben en nú geschikt zijn voor topfuncties.
• ‘Er zijn geen topvrouwen’
  Topvrouwen zijn er wel. Dat ze niet worden gezien is vooral te wijten aan blinde vlekken – een quota is een prima middel om die op te lossen.
• ‘Vrouwen willen niet worden benoemd omdat ze vrouw zijn’
  Topvrouwen zijn zich bewust van hun kwaliteiten en capaciteiten. Ze zijn terecht trots op wat ze kunnen en hebben gedaan. Zij pakken de aangereikte kansen en nemen hun verantwoordelijkheid.
• ‘Dat betekent dat wij concessies moeten doen aan onze kwaliteitseisen’
  Neen. Ook voor vrouwen geldt ‘de beste kandidaat voor de functie’. De benoemings-procedures moeten dan wel zodanig worden ingericht dat de kwaliteit van vrouwen herkend en erkend wordt. Dat is nu niet altijd het geval.
• ‘Vrouwen met voldoende capaciteiten komen vanzelf bovendrijven’
  Als de huidige benoemings- en selectiemechanismen worden aangepast, zullen de geschikte vrouwelijke kandidaten voor topfuncties veel sneller en duidelijker in beeld komen.
• ‘Quota leidt tot ontslag van mannen’
  Dat hoeft niet. Als de geldende nevenfunctie-codering wordt aangepast naar ‘maximaal acht nevenfuncties voor een bestuurslid, met inbegrip van maximaal vijf commissariaten bij beursgenoteerde ondernemingen (conform Code Tabaksblat)’, komt er vanzelf beduidend meer ruimte voor de benoemingen van topvrouwen.

Quota onmisbaar

‘Vrouwen aan de top’ is een maatschappelijke en ethische kwestie. In onze huidige samenleving bestaat er een grote noodzaak tot verandering. Mede met het oplossen van de crisis bovenaan de agenda is het de plicht van politiek, ondernemers, vakbonden en aandeelhouders om elk middel in te zetten dat kan bijdragen aan een wezenlijke verbetering van organisaties en de samenleving als geheel. Juist in deze veranderingsfase zijn de inzet en de rol van vrouwen belangrijk. Zoals Einstein zei: “You cannot solve problems with the same mindset which created them”.

Een quota voor vrouwen op topposities is onmisbaar.

~~~~

Voetnoten
1. Quota: De naam van dit manifest begint met Quota- (een bepaald aandeel) en niet met Quotum- (een evenredig deel – daar wordt in het manifest niet om gevraagd). De site www.mijnwoordenboek.nl is gevolgd die over quota zegt: een bepaald aandeel aan plaatsen, zetels of middelen dat aan een bepaalde groep moet toevallen, doorgaans volgens bepaalde regels of criteria, en met het doel een bestaand gebrek aan evenwicht te corrigeren, gewoonlijk in besluitvormingsfuncties of bij de toegang tot opleidingsmogelijkheden of banen. 

2. 6%: Volgens de Nederlandse Female Board Index 2008 van dr. Mijntje Lückerath-Rovers is het aandeel vrouwelijke bestuurders en commissarissen in beursgenoteerde ondernemingen in Nederland 5,7%.

3. 12% in het jaar 2035: Volgens de projecties  van McKinsey & Company, Paris in hun rapportWomen Matter in 2007..

4. Bewezen succesfactor: Onderzoeken door zowel Catalyst (in de VS) als McKinsey (in Europa) geven een positieve samenhang aan tussen diversiteit aan de top en bedrijfsresultaten; bedrijven met een diverse samenstelling aan de top leveren betere prestaties dan bedrijven die dat niet hebben.